Nếu như bạn đã dùng máy tính chạy hệ điều hành Windows đã được một thời gian thì chắc hẳn bạn đã gặp tình trạng máy chạy chậm vài lần. Vậy nên hôm nay Surface Viet sẽ gợi ý một số cách có thể giúp bạn làm cho máy tính chạy nhanh trở lại. Việc đầu tiên là tắt các app hao tài nguyên, vô hiệu hóa bớt hiệu ứng cho đến quét virus rồi cài lại máy. Hi vọng bài sẽ giúp được anh em những khi chiếc máy tính bỗng nhiên dở chứng chạy ì ạch. 

Tìm các ứng dụng đang ăn tài nguyên

Những thứ có thể tiêu hao nhiều tài nguyên máy tính chủ yếu là RAM và CPU là các ứng dụng nặng như phần mềm dựng phim, trình xử lý ảnh, game... . Điều này là dễ hiểu bởi chúng được sinh ra để làm các việc nặng nhọc như thế, và hơn nữa, công việc của bạn yêu cầu như vậy. Thay vào đó, những ứng dụng ăn tài nguyên mà các bạn cần phải kiểm tra lại các app nhỏ, nhẹ, ví dụ như Word, PowerPoint, trình duyệt, app xem ảnh, app chat, phần mềm chơi nhạc... nhưng vì lý do nào đó mà chúng đang chiếm quá nhiều tài nguyên một cách không cần thiết. Khi tài nguyên bị chiếm hết và CPU không còn đủ năng lực để xử lý, PC của bạn bắt buộc phải chuyển sang dùng swap disk thay cho RAM, khiến cho nó chậm đi đáng kể.

Để kiểm tra và tắt các phần mềm này rất dễ, bạn sẽ dùng Task Manager.

1. Bấm Control + Shift + Escape (hoặc Control + Alt + Delete, chọn Task Manager)
2. Trong cửa sổ mới hiện ra, bạn sẽ thấy cột CPU, cột Memory (RAM), cột Disk (HDD hay SSD)
3. Tìm xem những ứng dụng nào đang xài CPU hay xài RAM quá nhiều, ví dụ như một app nào đó liên tục cần 99% CPU hay 70% RAM chẳng hạn
4. Chọn vào nó, nhấn nút "End Task" để tắt app đi.

Nếu một app nhẹ mà ăn 99% CPU hay 70% RAM thì thường là do nó có lỗi trong lúc chạy, bạn chỉ cần tắt nó đi và mở lên lại là hết. Chrome cũng là một ứng dụng thường sử dụng với mức tiêu thị tài nguyên cao nhưng bạn không nên tắt Chrome nếu bạn cần phải sử dụng nó nhiều.

Đóng bớt các ứng dụng đang chạy nền

Nhiều app chạy nền và không hiện window ra vậy nên bạn không nghĩ là chúng đang tồn tại. Nhưng hầu hết những app này đều có mặt trên thanh system tray, còn gọi là "thanh đồng hồ". Bạn bấm phải chuột vào những app không sử dụng và chọn "Exit" để tắt chúng đi. Với những ứng dụng nhẹ nhàng và quan trọng như bộ gõ tiếng Việt hay OneDrive / Google Drive / Dropbox thì bạn đừng tắt, nhưng có một số phần mềm kiểm tra hệ thống, phần mềm do nhà sản xuất cài sẵn cũng chạy lên luôn khiến máy chậm đi khá nhiều. Với những app như vậy, bạn tắt hết đi là xong.

Vô hiệu hóa bớt những ứng dụng chạy cùng Windows

Tính năng này thực chất không ảnh hưởng trực tiếp tới việc máy chạy chậm hay nhanh, nếu có thì chỉ giúp quá trình boot máy được nhanh chóng hơn. Chủ yếu, việc này sẽ đảm bảo rằng các app không cần thiết hoặc app rác cài sẵn theo máy sẽ không thể chạy lên cùng Windows được nữa. 

Với Windows 8, Windows 10:

1. Bấm Control + Shift + Escape để mở Task Manager
2. Chuyển sang tab "Startup"
3. Chọn những app bạn thấy không cần thiết, nhấn nút "Disable"
4. Có thể Windows sẽ yêu cầu bạn khởi động lại máy tính để thay đổi có hiệu lực

Với Windows 7 trở xuống:

1. Nhấn Windows + R, gõ msconfig
2. Chuyển sang tab Startup
3. Bỏ chọn những ứng dụng không muốn chạy cùng Windows
4. Nhấn OK, khởi động lại máy để có hiệu lực

Giảm hiệu ứng chuyển động

Nếu máy tính của bạn có cấu hình không mạnh, một cách hiệu quả để tăng tốc độ cho máy đó là giảm đi các hiệu ứng của Windows. Những hiệu ứng chuyển động dụng dạng cửa sổ bay ra bay vào, chuyển động từ chỗ này sang chỗ khác, thu nhỏ, phóng to... tiêu thụ rất nhiều tài nguyên và đây là điều xa xỉ với những thiết bị yếu. Vậy nên, tắt đi cho khỏe. Nếu máy bạn đủ mạnh, từ Core m, Core i trở lên thì cứ để cho đẹp, không nhất thiết phải vô hiệu hóa. Cách làm:

1. Nhấn Windows + X hoặc phải chuột vào menu Start > System
2. Chọn Advanced System Settings > tab Performance > Settings
3. Trong tab Visual Effect, chọn "Adjust for best performance"
4. Bạn cũng có thể chọn "Custom" và bỏ đi chỉ những hiệu ứng bạn không thích và giữ lại những thứ bạn muốn thấy

Làm cho trình duyệt nhẹ nhàng hơn

Với rất nhiều bạn, trình duyệt dường như là ứng dụng được mở liên tục trên máy tính, vậy nên việc làm cho trình duyệt chạy nhẹ nhàng hơn là điều rất nên làm. Dễ nhất là xóa đi những add-on hay plug-in mà các bạn không sử dụng. Nếu không tương tác nhiều với các web có Flash, các bạn nên gỡ hẳn nó ra luôn vì đây là một trong những plug-in ăn tài nguyên nhiều nhất. Chrome, Firefox cũng đã bắt đầu mặc định vô hiệu hóa Flash. Nếu bạn sử dụng Windows 10, các bạn thử xài Microsoft Edge. Trình duyệt này khác hẳn so với IE, nó tốt hơn rất rất nhiều, giao diện vừa đơn giản, thân thiện trong khi tốc độ tải web rất nhanh và không còn chuyện thiếu tương thích với website hiện đại như IE. Ngoài ra, trên một số thiết bị như máy HP và MacBook, thì lúc chạy Edge thì máy có vẻ nhanh và mượt hơn so với Chrome. 

Quét malware và adware

Malware hay virus về bản chất cũng là một phần mềm, và để chạy được thì nó cũng phải ăn mất một phần tài nguyên hệ thống. Một số malware "thâm" hơn thì cố tình mở thật nhiều process chạy nền để máy bạn thật chậm và không còn làm ăn gì được. Vậy nên, bạn hãy nhớ tới điều này nga khi máy tính bị chậm, và hãy dùng phần mềm quét virus phù hợp. Với mình mình chỉ dùng Windows Defender thôi chứ không cài thêm app bên thứ, nhưng mình luôn đảm bảo Windows Defender được cập nhật thường xuyên và luôn chạy để sẵn sàng ngăn chạy các hiểm họa.

Dọn ổ cứng lại cho trống nhiều hơn

Khi hoạt động, máy tính của bạn không chỉ cần RAM mà nó cũng dùng đến HDD hay SSD của bạn để lưu trữ một số dữ liệu cần thiết. Bản thân Windows cũng làm điều này, thậm chí còn nhiều hơn các ứng dụng bên thứ ba. Không chỉ riêng Windows mà hệ điều hành nào cũng vậy cả. Vậy nên, việc đảm bảo ổ cứng còn đủ dung lượng trống sẽ giúp máy tính của bạn chạy nhanh hơn, đặc biệt nếu bạn đang xài SSD. Bạn nên giữ cho máy tính còn trống khoảng 10GB là ít nhất, hơn được thì tốt. Đã có lần máy Windows của mình chỉ trống 5GB và máy chậm đi thấy rõ, khi đó vẫn còn đang xài Windows 7.

Cách dọn ổ thì đơn giản thôi: gỡ các ứng dụng không còn xài, xóa bớt những file quá cũ, các file cài đặt có thể di chuyển bớt ra ổ USB hay ổ cứng rời cho trống máy. Ảnh cũng nên backup lên cloud hay ra HDD rời rồi xóa khỏi máy tính cho trống trải. Chỉ cần dọn khoảng vài GB thôi là tình hình sẽ bắt đầu được cải thiện ngay. 

Giải phân mảnh? Có thực sự hiệu quả?

Sau khi giải phân mảnh ổ đĩa cho máy tính xong mình không thấy máy nhanh hơn gì cả. Vậy nên mình nghĩ các bạn chỉ nên giải phân mảnh khi nào PC rảnh rỗi và bạn đã làm hết các bước trên mà máy vẫn chưa chạy nhanh trở lại. Riêng với bạn nào đang xài SSD, bạn không cần phải giải phân mảnh đâu vì cơ chế hoạt động của ổ đĩa đặc để giúp loại bỏ vấn đề tốc độ chậm khi phân mảnh rồi. Nếu bạn xài SSD mà còn chạy giải phân mảnh thì còn hại thêm vì nó làm mất đi một số lần ghi của ổ.

Reset lại PC hoặc cài lại Windows

Hơi mất công một chút nhưng cách này hiệu quả trong hầu hết trường hợp, đó là bạn cài lại phần mềm của mình sau khi Windows đã reset xong. Lưu ý là tính năng reset chỉ có trên Windows 8 và Windows 10. Với Windows 7, bạn sẽ phải chịu khó cài lại Windows từ đầu. Nhớ backup tất cả dữ liệu quan trọng trước khi tiến hành.

Cách reset máy tính Windows 8 hoặc 10

1. Vào Settings > Update & Security
2. Nhấn vào dòng Recovery
3. Ở mục Reset This PC, chọn Get Started, làm theo các bước được yêu cầu để reset lại máy tính và hệ điều hành

Đổi HDD thành SSD, nâng RAM

Cách fix phần cứng này mình để cuối cùng vì nó sẽ tốn tiền của bạn. Ngoài ra bạn cũng nên kiểm tra yếu tố phần mềm trước chứ chưa gì mà đi nâng cấp phần cứng thì lại phí tiền. Nếu máy bạn có RAM khoảng 2GB và chạy Windows 7 hoặc Windows 10, bạn nên nâng cấp thành 4GB hoặc nhiều hơn nếu có điều kiện kinh tế. Cũng nhớ kiểm tra dung lượng tối đa mà máy tính hỗ trợ nhé, mua cặp 16GB về mà máy chỉ cho xài tối đa 8GB thì hóa ra lại phí của. Tất nhiên, nếu nhu cầu của bạn là làm gì đó nặng nhọc thì bạn sẽ phải nâng cao hơn, nhưng mình tin rằng hầu hết anh em trong trường hợp đó đã biết phải làm gì rồi.
>>Xem thêm: Cách sao chép dán lại văn bản mà không cần định dạng trong OneNote cho Windows 10

Nếu máy bạn đã có RAM từ 4GB trở lên và bạn không thường xài các phần mềm nặng, mình khuyên các bạn không cần upgrade lên dung lượng cao hơn nữa. Thứ mà bạn nên để dành tiền nâng cấp chính là SSD. Với tốc độ đọc ghi cực kì nhanh và mức độ ổn định cao, bạn sẽ cảm thấy chiếc máy tính của mình giống như là một cái máy mới sau khi đổi từ HDD lên SSD. Đồng ý là hiện tại dung lượng SSD vẫn còn ít so với HDD ở cùng tầm giá, nhưng lợi ích mà bạn nhận được từ tốc độ cao thì vô cùng xứng đáng. Dữ liệu vẫn có thể dễ dàng chép ra HDD rời cơ mà.

Chúc các bạn thành công!